Ngành gỗ tăng lãi nhưng tập trung vào nhóm dẫn đầu

Quý 3/2025, ngành gỗ niêm yết ghi nhận sự tăng trưởng về lợi nhuận nhưng không đồng đều: phần lớn giá trị vẫn tập trung vào nhóm doanh nghiệp dẫn đầu, trong khi phần còn lại tiếp tục chật vật duy trì hiệu quả kinh doanh.

"Tam mã" thâu tóm gần hết lợi nhuận

Nhìn bề ngoài, ngành gỗ niêm yết dường như trải qua quý 3/2025 khởi sắc, khi số liệu từ VietstockFinance cho thấy 14 doanh nghiệp ghi nhận tổng doanh thu đạt hơn 4,600 tỷ đồng, tăng 5% so với cùng kỳ, và lãi ròng đạt 394.5 tỷ đồng, tăng 9%.

Tuy nhiên, những con số này lại phản ánh một bức tranh thực tế đầy chua chát, với sự phân hóa mạnh mẽ và sâu sắc đang diễn ra trong nội tại ngành, khi gần 95% tổng lợi nhuận nhóm lại tập trung vào chỉ 3 "ông lớn" là Phú Tài (PTB), An Cường (ACG) và Tổng Công ty Lâm nghiệp Việt Nam (Vinafor, VIF). Xu hướng này đang ngày càng gia tăng, khi tỷ lệ tập trung trong quý 2 liền trước chỉ ở mức gần 80%.

Sự chênh lệch này càng trở nên rõ nét hơn khi nhìn vào hiệu suất của từng công ty trong quý, chỉ 4/14 doanh nghiệp tăng lãi, 7 doanh nghiệp giảm lãi, 1 đơn vị tiếp tục thua lỗ và 1 doanh nghiệp chuyển từ lãi sang lỗ. Phản ánh một bối cảnh khó khăn bao trùm, nơi chỉ những doanh nghiệp quy mô lớn và có vị thế mạnh mới duy trì được hiệu quả tăng trưởng.

Phú Tài tiếp tục dẫn đầu ngành với mức tăng trưởng vượt trội. Lãi ròng quý 3 tăng 71% lên gần 136 tỷ đồng, mức cao nhất trong ngành và cao nhất của Công ty kể từ quý 3/2022. Đây là quý thứ 4 liên tiếp PTB tăng trưởng lợi nhuận. Lũy kế 9 tháng, PTB báo lãi ròng 374 tỷ đồng, tăng 34%, vượt qua kết quả của cả năm 2023-2024, và gần như hoàn thành kế hoạch lợi nhuận đề ra (475 tỷ đồng lãi trước thuế trên mục tiêu 477 tỷ đồng).

Động lực tăng trưởng tiếp tục đến từ mảng gỗ, chiếm 56% tổng doanh thu 9 tháng (gần 2,900 tỷ đồng, tăng 13% so với cùng kỳ), trong đó xuất khẩu chiếm tới 94%. Tuy nhiên, biên lãi gộp mảng gỗ giảm xuống 20.1% từ mức 23.1%, cho thấy áp lực cạnh tranh về giá trên thị trường quốc tế.

Kết quả kinh doanh hàng quý giai đoạn 2022-2025 của Phú Tài

An Cường duy trì phong độ ổn định với lãi ròng quý 3 đạt hơn 135 tỷ đồng, tăng 4%, dù biên lãi gộp giảm về mức thấp nhất 2 năm, còn 28.5%. Hiệu quả được cải thiện nhờ kiểm soát chi phí và giảm trích lập dự phòng nợ khó đòi. Kết quả 9 tháng đạt mức cao nhất 3 năm với doanh thu hơn 2,900 tỷ đồng và lợi nhuận vượt 358 tỷ đồng. So với đối trọng PTB, điểm khác biệt của ACG là sự phụ thuộc lớn vào thị trường nội địa, chiếm tỷ trọng áp đảo 81% tổng doanh thu, còn lại là xuất khẩu.

Kết quả kinh doanh 9 tháng hàng năm của An Cường

Trong khi đó, Vinafor ghi nhận dấu hiệu suy yếu. Lãi ròng quý 3 chỉ còn hơn 102 tỷ đồng, giảm 3%, chủ yếu do biên gộp giảm xuống 13.3% và sự sụt giảm mạnh của thu nhập tài chính và lợi nhuận từ công ty liên kết. Lãi ròng 9 tháng giảm 39% còn dưới 197 tỷ đồng dù doanh thu tăng 22%. Kết quả, Công ty chỉ thực hiện 60% kế hoạch lợi nhuận năm.

Có thể nói, sức mạnh của "tam mã" đến từ những con đường hoàn toàn khác biệt: PTB đặt cược vào tăng trưởng doanh thu xuất khẩu chấp nhận biên lợi nhuận mỏng hơn, ACG tập trung vào hiệu quả chi phí tại thị trường nội địa, trong khi VIF lại cho thấy sự phụ thuộc rủi ro vào các nguồn thu ngoài kinh doanh cốt lõi.

Dấu ấn riêng trong nhóm doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ

Trong bối cảnh thị trường phân hóa sâu sắc, Gỗ Đức Thành (GDT) nổi bật với quý kinh doanh trái chiều nhưng hiệu quả, doanh thu giảm 13% còn dưới 80 tỷ đồng nhưng lãi ròng tăng 30% lên gần 21 tỷ đồng - mức cao nhất hơn 3 năm. Biên lãi gộp của GDT đạt tới 43.7%, cao nhất toàn ngành, nhờ tái cấu trúc danh mục sản phẩm và tối ưu chi phí. Tính chung 9 tháng, lợi nhuận tăng 36% đạt gần 53 tỷ đồng, thực hiện 86% kế hoạch năm.

Kết quả kinh doanh hàng quý giai đoạn 2022-2025 của GDT

Savimex (SAV) có quý 3 khởi sắc với lãi ròng tăng 60% nhờ tiết giảm mạnh chi phí tài chính, bán hàng và quản lý. Tuy nhiên, bức tranh 9 tháng vẫn tiêu cực với lợi nhuận giảm 78% xuống chỉ hơn 11 tỷ đồng - mức thấp nhất 10 năm theo chu kỳ 9 tháng, do khoản lỗ kỷ lục từ quý 2 vì thua lỗ tài chính. Công ty mới thực hiện được 25% kế hoạch lợi nhuận năm.

Savimex chạm đáy lợi nhuận 9 tháng trong 1 thập niên qua

Xuân Hòa (XHC) là doanh nghiệp duy nhất chuyển lỗ thành lãi trong quý 3 với mức lãi hơn 200 triệu đồng. Lũy kế 9 tháng, lợi nhuận đạt 65 tỷ đồng, phần lớn được đóng góp bởi khoản cổ tức từ công ty liên kết trong quý 2, giúp mức lãi này gần như tương đương mức đỉnh cũ cùng kỳ năm 2019, đạt hơn 93% kế hoạch năm.

Nhóm cuối bảng chật vật với thua lỗ kéo dài

Ở nhóm khó khăn, nhiều doanh nghiệp tiếp tục ghi nhận sụt giảm đáng kể. Gỗ Thuận An (GTA), BKG, NAV, PIS, MDF và NHT đều giảm lãi từ 19-85%, dù thoát lỗ nhưng mức lãi đạt được rất mỏng manh và không tạo ra thay đổi đáng kể về hiệu quả.

Gỗ Trường Thành (TTF) tiếp tục thua lỗ hơn 12 tỷ đồng trong quý 3. Gánh nặng chi phí tài chính, chủ yếu là lãi vay, vẫn là bài toán nan giải khi đã ngốn hơn 52 tỷ đồng trong 9 tháng từ khoản dư nợ vượt 574 tỷ đồng. Dù được "cứu cánh" bởi nguồn thu tài chính cao gấp 5 lần cùng kỳ, lên hơn 82 tỷ đồng nhờ thanh lý các khoản đầu tư, mục tiêu đạt lợi nhuận 50 tỷ đồng trong năm 2025 của TTF dường như là bất khả thi. Cuối kỳ, lỗ lũy kế lên gần 3,263 tỷ đồng, vốn chủ còn dưới 376.5 tỷ đồng, hệ quả kéo dài chuỗi thua lỗ từ 2016-2023.

Kết quả kinh doanh giai đoạn 2015-9T2025 của TTF

Sao Thái Dương (SJF) chuyển từ lãi sang lỗ gần 21 tỷ đồng, đánh dấu quý thua lỗ đậm nhất kể từ năm 2024. Kết quả 9 tháng của SJF được xem là "kỳ kinh doanh tệ nhất lịch sử" với doanh thu chạm đáy, chỉ hơn 25 tỷ đồng, và lỗ ròng 30 tỷ đồng. Nguyên nhân đến từ việc hàng tồn kho đã sản xuất nhưng chưa xuất bán được, trong khi chi phí duy trì bộ máy và trích lập dự phòng nợ khó đòi vẫn tiếp tục tăng.

SJF ghi nhận kỳ kinh doanh 9 tháng thấp nhất từ khi thành lập

Tồn kho tăng tại nhiều doanh nghiệp, rủi ro lan rộng

Vấn đề tồn kho không chỉ là câu chuyện riêng của SJF mà đã trở thành một chỉ báo rủi ro trên toàn ngành. Tại SJF, giá trị tồn kho đã tăng 55% so với đầu năm lên hơn 48 tỷ đồng, đi kèm với khoản trích lập dự phòng hơn 27 tỷ đồng, toàn bộ tồn kho nguyên liệu, vật liệu hơn 16 tỷ đồng đều được trích lập dự phòng.

Đáng chú ý, xu hướng này cũng xuất hiện ở các doanh nghiệp đầu ngành. PTB ghi nhận tồn kho tăng 15% lên gần 1,675 tỷ đồng, riêng chi phí sản xuất dở dang cho dự án Phú Tài Central Life tăng gấp 2.5 lần lên hơn 614 tỷ đồng, cho thấy rủi ro không chỉ đến từ mảng gỗ cốt lõi mà còn từ hoạt động đa dạng hóa sang bất động sản.

ACG có tồn kho tăng mạnh 33% lên 1,330 tỷ đồng, chủ yếu là nguyên vật liệu (46%) và thành phẩm (27%), trong đó 107 tỷ đồng được sử dụng làm tài sản thế chấp cho vay. Trái lại, VIF ghi nhận tồn kho giảm nhẹ 8% còn hơn 932 tỷ đồng, song chi phí sản xuất dở dang vẫn chiếm hơn 82% tổng tồn kho.

Xuất khẩu duy trì đà tăng nhưng đối mặt thách thức mới

Xu hướng tăng trưởng của các doanh nghiệp đầu ngành gắn chặt với thị trường xuất khẩu. Theo số liệu từ Cục Hải quan, tổng trị giá xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ trong 9 tháng đạt 12.5 tỷ USD, tăng gần 7% so với cùng kỳ năm 2024. Mỹ tiếp tục là thị trường lớn nhất, chiếm 55-56% kim ngạch và tăng 7%. Nhật Bản và Canada duy trì sự ổn định, góp phần bù đắp sự suy giảm từ thị trường Trung Quốc.

Đà tăng này được kỳ vọng sẽ duy trì đến cuối năm, nhưng ngành đang chịu rủi ro lớn từ yêu cầu truy xuất nguồn gốc ngày càng chặt chẽ và các tiêu chuẩn sản phẩm "xanh" tại thị trường quốc tế. Ngoài ra, biến động chính sách thuế của Mỹ có thể tác động trực tiếp đến chi phí và sức cạnh tranh.

Nhìn tổng thể, quý 3/2025 phản ánh rõ sự phân hóa trong ngành gỗ niêm yết. Nhóm dẫn đầu gồm PTB, ACG và VIF vẫn nắm giữ gần như toàn bộ lợi nhuận ngành, trong khi phần lớn doanh nghiệp còn lại phải đối mặt với biên lợi nhuận thấp, chi phí tài chính cao và rủi ro tồn kho gia tăng.

Trong bối cảnh xuất khẩu có triển vọng nhưng đi kèm thách thức mới, lợi thế dài hạn sẽ thuộc về những doanh nghiệp có khả năng củng cố chuỗi cung ứng, minh bạch nguồn gốc nguyên liệu và đầu tư vào sản xuất bền vững. Phần còn lại của ngành cần tìm cho mình hướng đi hiệu quả hơn nếu không muốn bị bỏ lại quá xa trên thị trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Thế Mạnh

FILI - 09:00:00 17/11/2025