27/10: Đọc gì trước giờ giao dịch chứng khoán?

Doanh thu giảm và giá vốn tăng, CTCP Dược phẩm Phong Phú chứng kiến lợi nhuận đi lùi trong quý 3/2025.

Các chỉ tiêu kinh doanh của PPP trong quý 3/2025

Dù cổ phiếu CTCP Thực phẩm Hà Nội đã tăng gần 73% trong 1 năm, CTCP Chứng khoán Phố Wall vẫn tạm lỗ hơn 26% nếu hoàn tất thoái vốn theo giá thị trường hiện tại, khép lại khoản đầu tư có giá gốc hơn 66 tỷ đồng.

Chứng khoán Phố Wall vừa công bố kế hoạch thoái toàn bộ hơn 2.14 triệu cp HAF, tương ứng 14.76% vốn điều lệ, trong giai đoạn từ 29/10-27/11. Sau giao dịch, WSS sẽ giảm tỷ lệ sở hữu xuống 0% và không còn là cổ đông của HAF. Người có liên quan là ông Nguyễn Viết Thắng - Thành viên Ban Kiểm soát HAF, đồng thời là Phó Tổng Giám đốc WSS - nhưng ông Thắng không sở hữu cổ phần HAF nào.

Khoản đầu tư tạm lỗ hơn 22%

Theo BCTC quý 3/2025, đến ngày 30/09/2025, khoản đầu tư của WSS tại HAF có giá gốc gần 66.3 tỷ đồng, trong khi giá thị trường chỉ còn khoảng 52 tỷ đồng, tương ứng mức tạm lỗ khoảng 22%. So với đầu năm, giá trị thị trường khoản đầu tư này đã cải thiện 79%, cho thấy mức lỗ hiện nay vẫn thấp hơn nhiều so với giai đoạn đầu 2025. 

Khoản đầu tư của Chứng khoán Wall vào HAF tại cuối quý 3/2025 đang tạm lỗ 22%

Tuy nhiên, nếu tạm tính theo giá cổ phiếu HAF đóng cửa ngày 24/10 là 22,800 đồng/cp, thương vụ thoái vốn của WSS dự kiến có giá trị khoảng 49 tỷ đồng, thấp hơn khoảng 26% so với giá gốc đầu tư cuối quý 3/2025.

Trên sàn UPCoM, cổ phiếu HAF có xu hướng điều chỉnh trong tuần qua với mức giảm gần 10%. Dù vậy, tính trong khung thời gian 1 năm, mã này vẫn tăng gần 73%, dù thanh khoản thấp, bình quân chưa tới 1,000 cp/phiên. Từ giữa tháng 7/2025, HAF từng vượt vùng 28,000 đồng/cp, mức cao nhất gần 2 năm, trước khi điều chỉnh gần 20% về vùng giá hiện tại. 

Diễn biến giá cổ phiếu HAF trong 1 năm qua

Ngoài ra, mã HAF hiện vẫn thuộc diện bị cảnh báo kể từ tháng 4/2024 do tổ chức kiểm toán đưa ra ý kiến ngoại trừ 3 năm liên tiếp trở lên, căn cứ theo BCTC kiểm toán năm 2023. Tính đến 30/06/2025, Công ty ghi nhận lỗ lũy kế gần 91 tỷ đồng, tiếp nối chuỗi thua lỗ 5 năm liên tục giai đoạn 2020-2024 và tiếp tục lỗ ròng thêm 4 tỷ đồng trong nửa đầu 2025. 

Kết quả kinh doanh giai đoạn 2019-6T2025 của HAF

Thế Mạnh

FILI - 09:26:24 25/10/2025

Trước cam kết Net Zero vào năm 2050, các doanh nghiệp toàn cầu và tại Việt Nam đang đối mặt với thách thức ngày càng lớn từ việc quản lý dấu chân carbon trong chuỗi cung ứng. Đặc biệt, bao bì - một thành phần được đánh giá thấp trong tổng dấu chân carbon của sản phẩm - đang trở thành điểm nghẽn có thể quyết định thành bại của các cam kết môi trường và tiếp cận nguồn vốn xanh.

Mối liên kết giữa bao bì và dấu chân carbon bị đánh giá thấp trong chuỗi cung ứng

Theo báo cáo của Ellen MacArthur Foundation, việc áp dụng các nguyên tắc kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực bao bì có thể góp phần giảm thiểu phát thải khí nhà kính dọc theo chuỗi cung ứng.

Bao bì chiếm tỷ trọng lớn trong tổng dấu chân carbon của sản phẩm, đặc biệt là thông qua phát thải Scope 3 - những phát thải gián tiếp từ hoạt động mua hàng hóa và xử lý cuối vòng đời sản phẩm[1].

Trong khi mô hình tuyến tính truyền thống (sản xuất - sử dụng - thải bỏ) gây ra phát thải carbon từ việc khai thác nguyên liệu thô và xử lý chất thải, bao bì tuần hoàn được thiết kế để tái sử dụng, tái chế hoặc phân hủy sinh học có thể giảm thiểu tác động môi trường.

Theo OECD, nếu không có các chính sách mạnh mẽ hơn, việc sử dụng nhựa toàn cầu dự kiến sẽ tăng gần gấp ba lần từ 460 triệu tấn năm 2019 lên 1,231 triệu tấn vào năm 2060, đồng thời lượng rò rỉ nhựa ra môi trường sẽ tăng gấp đôi[2].

Mối liên hệ giữa việc chậm chuyển đổi sang bao bì tuần hoàn với rủi ro không đạt mục tiêu giảm phát thải của doanh nghiệp trở nên rõ ràng khi xem xét các cam kết quốc tế. Hiệp ước nhựa toàn cầu hiện được đàm phán và Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn của EU đều xác định bao bì là một đòn bẩy quan trọng để đạt được các mục tiêu khí hậu. Ellen MacArthur Foundation thông qua Global Commitment đã huy động hơn 1,000 tổ chức trên toàn thế giới, bao gồm các doanh nghiệp đại diện cho 20% tổng sản lượng bao bì nhựa toàn cầu, cam kết chung về tầm nhìn kinh tế tuần hoàn cho nhựa[3].

Nghiên cứu của McKinsey cho thấy các công ty tiêu dùng nhanh có tới 90% tác động môi trường và hơn 80% lượng phát thải đến từ chuỗi cung ứng của họ, trong đó bao bì đóng vai trò then chốt[4]. Đối với Unilever, nguyên liệu thô và bao bì chiếm hơn 60% phát thải trực tiếp trong chuỗi giá trị, đòi hỏi sự tập trung nỗ lực giảm thiểu[5].

Thực trạng bao bì tuần hoàn tại Việt Nam

Việt Nam hiện đang đối mặt với thách thức quản lý chất thải nhựa. Theo World Bank, mỗi năm ước tính có 2.8-3.1 triệu tấn chất thải nhựa được thải ra trên đất liền tại Việt Nam, trong đó ít nhất 10% lọt ra đại dương[6].

Việt Nam xếp thứ 5 thế giới về lượng chất thải nhựa quản lý kém, với tỷ lệ chất thải nhựa quản lý kém là 54%, cao hơn 22 điểm phần trăm so với mức trung bình toàn cầu[7].

Nghiên cứu của World Ban cho biết Việt Nam chỉ tái chế được khoảng 33% tổng khối lượng của các loại nhựa chính như PET, HDPE, LDPE và PP[8]. Một trong những nguyên nhân là do phương thức xử lý chất thải sau thu gom: phần lớn rác thải sinh hoạt đô thị tại Việt Nam được xử lý bằng cách chôn lấp trực tiếp mà không qua bất kỳ khâu xử lý sơ bộ nào. Việc này tạo ra rào cản lớn cho phát triển kinh tế tuần hoàn và thu hồi tài nguyên từ bao bì.

Các điểm nghẽn chính trong hệ thống bao bì tuần hoàn Việt Nam gồm hạ tầng thu gom và phân loại manh mún, công nghệ tái chế cấp thấp (downcycling), thiếu thị trường cho vật liệu tái chế. Hệ thống tái chế phi chính thức chiếm ưu thế, trong đó tại Đà Nẵng, công nhân tái chế phi chính thức có thể thu hồi vật liệu tái chế tương đương 6-7.5% tổng lượng chất thải được đưa đến bãi chôn lấp[9].

Việc triển khai Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP đã bắt đầu từ tháng 1/2024 với các tỷ lệ tái chế bắt buộc tối thiểu khác nhau: bao bì PET cứng (22%), bao bì giấy carton (20%), bao bì nhôm (22%), các loại bao bì nhựa cứng khác (10-15%)[10]. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là việc phân loại chất thải tại nguồn không hiệu quả.

Một số doanh nghiệp như Pro Vietnam Packaging Recycling JSC đạt được kết quả đáng ghi nhận, thu gom và tái chế hơn 64,000 tấn bao bì năm 2024, tăng từ 3,000 tấn năm 2022[11]. Tuy nhiên, con số này vẫn hạn chế so với tổng lượng 3.8 triệu tấn chất thải nhựa hàng năm[12].

Unilever đặt mục tiêu trên toàn cầu đến năm 2025 sẽ giảm một nửa lượng nhựa nguyên sinh và đảm bảo 100% bao bì có thể tái chế hoặc phân hủy. Tại Việt Nam, công ty hợp tác với một số doanh nghiệp để thu gom và tái chế nhựa. Ellen MacArthur Foundation ghi nhận Unilever đã tăng tỷ lệ nhựa tái chế sau tiêu dùng (PCR) trong nhiều sản phẩm, với một số dòng đạt 100% PCR. Dù mô hình này giúp tạo thị trường cho vật liệu tái chế, thách thức cốt lõi vẫn là nguồn cung PCR chất lượng cao chưa ổn định và chi phí cao hơn nhựa nguyên sinh, phản ánh điểm nghẽn về hạ tầng của Việt Nam[13].

Nút thắt ESG: Khi bao bì quyết định chi phí vốn và xuất khẩu

Theo PwC, Việt Nam là một trong 5 quốc gia châu Á đang đi đúng hướng để đạt được các cam kết về giảm phát thải đến 2030, nhưng điều này đòi hỏi sự thay đổi căn bản trong cách tiếp cận quản lý chất thải và chuỗi cung ứng[14].

Theo nghiên cứu của các chuyên gia, hơn 90% phát thải khí nhà kính của doanh nghiệp nằm trong các hoạt động Scope 3, bao gồm khai thác nguyên liệu thô, hoạt động của nhà cung cấp, logistics, sử dụng sản phẩm và xử lý cuối đời. Điều này có nghĩa là việc không quản lý được vòng đời bao bì sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đạt được mục tiêu giảm phát thải tổng thể[15].

Rủi ro kinh doanh từ việc bao bì tuần hoàn kém phát triển bao gồm các hàng rào kỹ thuật tại thị trường xuất khẩu. EU yêu cầu 50% vật liệu bao bì nhựa phải được tái chế vào năm 2025 và 55% vào năm 2030[16], trong khi cấm xuất khẩu chất thải nhựa đến các quốc gia không phải thành viên OECD từ năm 2026, có thể ảnh hưởng đến khoảng 140 kiloton chất thải nhập khẩu hàng năm vào Malaysia và Việt Nam[17].

Bên cạnh đó, các sản phẩm tái chế của Việt Nam đang gặp khó khi thâm nhập các thị trường như EU do các thủ tục chứng nhận phức tạp và yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt.

Để đạt được mục tiêu Net Zero, Việt Nam cần khoảng 368 tỷ USD, đòi hỏi sự minh bạch từ các doanh nghiệp để huy động nguồn tài chính bền vững[18]. Việc thiếu minh bạch trong quản lý vòng đời bao bì và chuỗi cung ứng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các chỉ số phát triển bền vững và khả năng tiếp cận các nguồn tài trợ này.

Tác động đến uy tín thương hiệu cũng ngày càng rõ rệt khi người tiêu dùng và nhà đầu tư quan tâm hơn đến tính bền vững. Khảo sát năm 2024 của Vietnam Report cho thấy 92.1% người tiêu dùng quan tâm đến tác động môi trường của bao bì, thể hiện sự thay đổi mạnh mẽ trong nhận thức và kỳ vọng của thị trường[19].

Bao bì: Từ gánh nặng chi phí đến động lực tăng trưởng bền vững

Để biến bao bì từ “gánh nặng carbon” thành lợi thế cạnh tranh bền vững, các doanh nghiệp Việt Nam cần tích hợp chiến lược bao bì vào tổng thể kinh doanh thông qua đầu tư nghiên cứu và phát triển vật liệu, thiết kế để tái chế (Design for Recycling), và xây dựng các mô hình tái sử dụng (refill/reuse). Theo Ellen MacArthur Foundation, việc tăng hàm lượng tái chế trong bao bì có thể giữ một thùng dầu trong lòng đất mỗi hai giây, tương đương hơn 23 triệu thùng dầu mỗi năm và tránh được 3.4 triệu tấn CO2 mỗi năm[20].

Về mặt chính sách, Việt Nam cần hoàn thiện cơ chế EPR để tạo thị trường tái chế hiệu quả thông qua việc ban hành tiêu chuẩn quốc gia về bao bì xanh và hàm lượng tái chế bắt buộc. Nghị định 05/2025/NĐ-CP đã làm rõ các thực thể chịu nghĩa vụ EPR và tăng ngưỡng miễn trừ từ 20 tỷ đồng lên 30 tỷ đồng doanh thu bán sản phẩm[21].

Quyết định 222/QĐ-TTg đặt mục tiêu tăng tỷ lệ năng lượng tái tạo lên 47% tổng năng lượng sơ cấp, đảm bảo 95% chất thải rắn đô thị và 80% chất thải nông thôn được thu gom và xử lý, giảm việc chôn lấp trực tiếp xuống dưới 50%, và cải thiện tỷ lệ tái chế chất thải công nghiệp và hộ gia đình[22].

Cơ hội hợp tác công-tư (PPP) trong việc xây dựng hạ tầng thu gom, phân loại, tái chế quy mô lớn đang được thúc đẩy thông qua các dự án như Cơ sở thu hồi vật liệu (MRF) tại thành phố Quy Nhơn do UNDP triển khai. Dự án này không chỉ biến chất thải thành tài nguyên có giá trị mà còn cải thiện đáng kể cuộc sống của công nhân tái chế phi chính thức, tích hợp họ vào hệ thống quản lý chất thải.

Thị trường nhựa tái chế Việt Nam dự kiến sẽ tăng từ 290.6 ngàn tấn năm 2024 lên 561.7 ngàn tấn vào năm 2033, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) 7.22%. Sự tham gia tích cực của các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài dự kiến sẽ làm tăng tổng công suất thiết kế của các cơ sở tái chế PET lên gấp 4 lần trong năm 2023[23].

Dự báo thị trường nhựa tái chế Việt NamNgàn tấn

Doanh thu và lợi nhuận của Tổng Công ty Đầu tư Phát triển Nhà và Đô thị Nam Hà Nội đồng loạt tăng mạnh trong quý 3, nhờ chuyển nhượng quyền sử dụng đất và ghi nhận khối lượng lớn công trình xây dựng, vượt kế hoạch năm sau 9 tháng.

Tổng Công ty Đầu tư Phát triển Nhà và Đô thị Nam Hà Nội công bố BCTC quý 3 với doanh thu thuần quý đạt kỷ lục hơn 97 tỷ đồng, gấp gần 4 lần cùng kỳ. Động lực chính đến từ mảng xây dựng công trình hơn 57 tỷ đồng, cùng kỳ không ghi nhận doanh thu; hoạt động kinh doanh bất động sản gần 40 tỷ đồng, tăng 62%.

Sau khi trừ giá vốn, lãi gộp gần 39 tỷ đồng, gấp 2.2 lần. Tuy vậy, biên lãi gộp lại co hẹp từ 70% xuống còn 40%.

KQKD NHA từ quý 1/2020 - quý 3/2025

Chi phí tài chính và quản lý doanh nghiệp tăng 55% nhưng không đáng kể ở mức khoảng 3 tỷ đồng. Nhờ vậy, Doanh nghiệp lãi ròng hơn 28 tỷ đồng, gấp 2.4 lần cùng kỳ.

NHA cho biết trong quý 3, nhờ chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại dự án Khu dân cư Mộc Bắc và nghiệm thu hoàn thành các hạng mục công trình xây dựng đã giúp lợi nhuận tăng.

Lũy kế 9 tháng, doanh thu thuần hơn 269 tỷ đồng, gấp 2.2 lần cùng kỳ, lãi sau thuế gần 77 tỷ đồng, tăng 45%. Năm 2025, NHA đặt mục tiêu doanh thu 260 tỷ đồng, tăng 62% so với thực hiện 2024; trong khi lợi nhuận sau thuế 50 tỷ đồng, giảm 21%. Với kế hoạch này, NHA đã vượt 4% mục tiêu doanh thu và 54% lợi nhuận.

Hàng tỷ tấn chất thải xây dựng được tạo ra mỗi năm không chỉ là gánh nặng môi trường, mà còn là một "mỏ vàng" tài nguyên trị giá hàng trăm tỷ USD đang bị bỏ quên.

Trong khi các quốc gia phát triển đang biến hoạt động tháo dỡ tuần hoàn thành một ngành công nghiệp sinh lời, thì tại Việt Nam, sự thiếu vắng khung chính sách đồng bộ và một thị trường thứ cấp minh bạch đang khiến tiềm năng này bị lãng phí. Đây là cuộc đua về hiệu quả sử dụng tài nguyên, và doanh nghiệp nào tiên phong sẽ nắm giữ lợi thế cạnh tranh then chốt.

Phế thải xây dựng: Từ gánh nặng chi phí đến “mỏ vàng tài nguyên”

“Tháo dỡ tuần hoàn" (circular deconstruction) đang trở thành chiến lược then chốt trong việc chuyển đổi từ mô hình kinh tế tuyến tính sang mô hình kinh tế tuần hoàn. Khác với phương pháp phá dỡ truyền thống chỉ tập trung vào việc loại bỏ công trình nhanh chóng và tạo ra khối lượng lớn phế thải, tháo dỡ tuần hoàn là quá trình có kế hoạch và có chủ đích nhằm thu hồi tối đa các vật liệu xây dựng để tái sử dụng hoặc tái chế trong các dự án mới.

Theo UNEP và GlobalABC, ngành xây dựng toàn cầu tạo ra khoảng 2 tỷ tấn chất thải xây dựng và phá dỡ (CDW) hàng năm, chiếm khoảng một phần ba tổng lượng chất thải toàn cầu[1]. Tuy nhiên, việc áp dụng các thực tiễn xây dựng tuần hoàn như tái sử dụng vật liệu và xây dựng mô-đun vẫn hạn chế trong thực tế dù đã có tiến bộ về mặt lý thuyết.

Tại châu Âu, vật liệu tái chế chỉ chiếm 18% tổng đầu vào xây dựng vào đầu năm 2024. Điều này trở nên đặc biệt quan trọng khi carbon ẩn từ các vật liệu như thép và xi măng vẫn là nguồn phát thải chính, đóng góp 18% tổng phát thải CO₂ liên quan đến tòa nhà toàn cầu[2].

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, việc phát triển ngành công nghiệp tháo dỡ tuần hoàn không chỉ góp phần giảm áp lực lên môi trường mà còn mở ra những cơ hội kinh doanh mới cho các doanh nghiệp trong chuỗi giá trị xây dựng bền vững.

Với một nền kinh tế có độ mở lớn và phụ thuộc vào vốn FDI như Việt Nam, việc chậm chân trong việc xây dựng ngành công nghiệp tái chế xây dựng nội địa đồng nghĩa với nguy cơ tụt lại phía sau trong cuộc đua thu hút dòng vốn đầu tư chất lượng cao thế hệ mới - những dòng vốn đang ngày càng siết chặt các tiêu chí ESG trong chuỗi cung ứng.

Theo World Green Building Council, tòa nhà tuần hoàn được định nghĩa là tòa nhà tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên đồng thời giảm thiểu chất thải suốt vòng đời, trong đó việc tháo rời, tái sử dụng hoặc tái chế các vật liệu, linh kiện và hệ thống ẩn là những nguyên tắc cốt lõi[3]. Đây chính là "mỏ vàng" tiềm năng mà ngành xây dựng Việt Nam cần khai phá để đạt được các tiêu chuẩn công trình xanh quốc tế như LEED ((Hệ thống chứng nhận công trình xanh của Mỹ) và EDGE (chứng nhận của IFC cho công trình sử dụng tài nguyên hiệu quả), đồng thời góp phần vào mục tiêu giảm 11% tiềm năng giảm thiểu phát thải toàn cầu của ngành tòa nhà vào năm 2035[4].

Từ phế thải xây dựng đến nguồn lực kinh tế

Theo nghiên cứu của World Economic Forum, 4 trụ cột chính của bất động sản tương lai bao gồm tính bền vững (sustainability), khả năng phục hồi (resilience), chất lượng sống (liveability) và khả năng chi trả (affordability). Trong đó, tính bền vững được thể hiện rõ qua việc tối ưu hóa sử dụng vật liệu và giảm thiểu chất thải[5].

Các dòng vật liệu có thể được thu hồi từ một công trình bao gồm kết cấu thép, bê tông nghiền làm cốt liệu tái chế, gạch, gỗ, kính và các thiết bị cơ điện. Tại châu Âu, mô hình "thu hoạch đô thị" (urban mining) đã được triển khai ở các nước như Hà Lan và Đan Mạch, nơi các công ty chuyên về khai thác và tái chế vật liệu từ các tòa nhà cũ.

Chính phủ Đan Mạch đã công bố dự thảo quy định mới nhằm tăng cường tái sử dụng và tái chế vật liệu xây dựng cũ. Thay vì kết thúc trong các container và phân loại sau đó, vật liệu từ các tòa nhà bị phá dỡ sẽ được phân loại trong quá trình phá dỡ. Quy định này áp dụng cho tòa nhà có diện tích từ 250m² trở lên, với kỳ vọng[6]:

• 14% bê tông chất lượng cao có thể được tái chế (gần như 0% hiện tại)
• 60% gỗ chưa xử lý có thể được tái chế (40% hiện tại)
• 27% gạch, ngói và gạch có thể được tái chế (gần như 0% hiện tại)

Các công nghệ hỗ trợ đang được áp dụng rộng rãi gồm Mô hình thông tin công trình (BIM) cho việc thiết kế tháo dỡ (design for deconstruction) và "hộ chiếu vật liệu" (material passports) giúp truy xuất nguồn gốc và chất lượng vật liệu. Theo UNEP, 40% các công ty xây dựng lớn đã báo cáo việc sử dụng BIM vào năm 2023 để tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng trong giai đoạn thiết kế[7].

IFC cũng chỉ ra rằng các tòa nhà xanh đại diện cho cơ hội đầu tư 1.5 ngàn tỷ USD tại các thị trường mới nổi, trong đó việc chuyển đổi sang công nghệ xanh hơn trong xây dựng và vận hành có thể giảm 23% lượng phát thải carbon của chuỗi giá trị xây dựng vào năm 2035[8]. Các lợi ích định lượng từ việc thu hồi vật liệu bao gồm giá trị kinh tế từ vật liệu thu hồi, giảm chi phí xử lý phế thải, và tác động tích cực đến điểm số ESG của các công ty bất động sản và xây dựng. Theo World Green Building Council, hơn 20% các tòa nhà thương mại mới ở các nước OECD đã được chứng nhận xanh vào năm 2023, tăng từ 15% năm 2020[9].

Những rào cản khiến 'mỏ vàng' phế thải chưa được khai phá

Tại Việt Nam, việc phát triển ngành công nghiệp tháo dỡ tuần hoàn đang đối mặt với nhiều thách thức cơ bản.

Theo báo cáo do Đại học Liège và Đại học Xây dựng Hà Nội thực hiện, phương pháp xử lý chính của CDW hiện tại là chôn lấp (85-90%), trong khi tỷ lệ tái sử dụng và tái chế chỉ lần lượt là khoảng 10% và 1-2%[10].

Một nghiên cứu công bố vào cuối năm 2023 cho thấy một bức tranh đáng báo động tại thủ đô: mỗi ngày, Hà Nội phát sinh khoảng 3,000 tấn chất thải xây dựng, nhưng có tới 55% trong số đó, tương đương hơn 1,600 tấn, bị xử lý không chính thức, phần lớn là đổ thải trái phép. Tỷ lệ được đưa đến các bãi chôn lấp quy hoạch chỉ chiếm vỏn vẹn 45%[11].

Thiếu quy định và tiêu chuẩn kỹ thuật cho việc tháo dỡ và sử dụng vật liệu tái chế là rào cản chính. Mặc dù Thông tư 08/2017/TT-BXD quy định về quản lý CDW, nhưng hướng dẫn kỹ thuật chi tiết để thúc đẩy xử lý và tái chế CDW vẫn chưa đầy đủ. Bên cạnh đó, các tiêu chuẩn và tiêu chí cần thiết cho vật liệu tái chế từ CDW và hướng dẫn sử dụng vật liệu tái chế vẫn chưa được quy định đầy đủ tại Việt Nam.

Chi phí nhân công và thiết bị tháo dỡ có chọn lọc cao hơn so với phá dỡ bằng máy móc truyền thống. Theo kinh nghiệm của CTCP Đầu tư - Thương mại - Xây dựng Vũ Minh Trung tại Đà Nẵng, với dự án tái chế phế thải xây dựng quy mô 20,000m² và vốn đầu tư 10 tỷ đồng, dây chuyền nghiền - phân loại có công suất gần 100 tấn/ngày với giá bán khoảng 130,000 đồng/m³ vật liệu san lấp[12].

Thị trường cho vật liệu xây dựng thứ cấp còn sơ khai và thiếu niềm tin về chất lượng. Theo Bộ Xây dựng (hiện nay đã sáp nhập với Bộ Giao thông Vận tải), trong Quyết định 385/QĐ-BXD năm 2022 về Kế hoạch hành động ngành Xây dựng ứng phó với biến đổi khí hậu, mục tiêu đến năm 2030 là 25% các vật liệu xây dựng chủ yếu sản xuất trong nước được chứng nhận sản phẩm xanh, nhưng vật liệu tái chế từ phế thải xây dựng vẫn chưa có tiêu chuẩn rõ ràng[13].

Tư duy thiết kế hiện tại vẫn theo hướng "xây để tồn tại" mà chưa có "thiết kế để tháo dỡ". Khác với các nước tiên tiến như Nhật Bản - nơi có Luật tái chế vật liệu xây dựng được ban hành từ năm 2000 và đã đạt tỷ lệ tái chế hơn 90% cho các vật liệu xây dựng chính, Việt Nam vẫn chưa có khung pháp lý tương tự[14].

So sánh với các quy định của EU về Extended Producer Responsibility (EPR), Pháp đã triển khai chương trình EPR toàn diện cho CDW từ năm 2023, bao gồm cả chất thải trơ (bê tông, gạch) và các vật liệu khác (kim loại, nhựa, gỗ, cách nhiệt). Hà Lan cũng đã thực hiện chương trình EPR cho kính phẳng từ năm 2022, trong khi Việt Nam chưa có cơ chế chính sách tương tự[15].

Giải mã lộ trình “giải phóng” nguồn lực: Từ khung pháp lý đến tín dụng xanh

Khung Kế hoạch Quốc gia GGGI-Việt Nam 2024-2028, GGGI sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong 7 lĩnh vực chiến lược bao gồm đầu tư xanh, hành động khí hậu, công nghiệp xanh, nông nghiệp thích ứng khí hậu, quản lý chất thải, tòa nhà xanh và thị trường carbon[16].

Lồng ghép các quy định về tháo dỡ tuần hoàn vào Luật xây dựng và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Theo Quyết định số 491/QĐ-TTg năm 2018, Việt Nam đã đề ra mục tiêu đến năm 2025, 90% CDW từ các khu vực đô thị sẽ được thu gom và xử lý đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường và 60% sẽ được tái sử dụng hoặc tái chế[17]. Tuy nhiên, cần có hướng dẫn kỹ thuật chi tiết và tỷ lệ tái chế bắt buộc cụ thể hơn.

Xây dựng các trung tâm xử lý và tái chế CDW quy mô vùng theo mô hình hợp tác công-tư (PPP) sẽ tạo ra hạ tầng cần thiết. Dự án Eco-Industrial Park (EIP) do SECO (Thụy Sĩ) tài trợ 3.4 triệu USD cho giai đoạn 2024-2028, việc nhân rộng mô hình EIP trên toàn quốc sẽ thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và giảm thiểu tác động biến đổi khí hậu[18].

Ban hành cơ chế khuyến khích như tín dụng xanh cho các dự án sử dụng vật liệu tái chế. IFC đã chỉ ra rằng đầu tư toàn cầu vào hiệu quả năng lượng cho tòa nhà giảm 7% xuống 270 tỷ USD năm 2023 do chi phí vay tăng cao[19].

Thúc đẩy các dự án thí điểm về "khai thác đô thị" tại các khu vực đô thị lớn đang có kế hoạch cải tạo. Ví dụ thành công từ thành phố Palo Alto, California với Đạo luật tháo dỡ yêu cầu các tòa nhà thương mại phải được "tháo dỡ hoàn toàn" thay vì phá dỡ bằng máy móc, đã giúp tăng tỷ lệ chuyển hướng CDW khỏi bãi chôn lấp và tạo ra thị trường tái sử dụng vật liệu địa phương[20].

Áp dụng mô hình chứng chỉ "sẵn sàng cho tương lai tuần hoàn" theo tiêu chuẩn quốc tế sẽ tạo động lực cho các nhà đầu tư. Việt Nam có thể học hỏi từ chương trình EDGE của IFC, hiện có mặt tại hơn 170 quốc gia và cung cấp phần mềm miễn phí để xác định các giải pháp thiết kế hiệu quả chi phí nhằm giảm tiêu thụ tài nguyên ít nhất 20%[21].

Cuối cùng, xây dựng năng lực và đào tạo nguồn nhân lực chuyên về tháo dỡ tuần hoàn. Theo World Green Building Council, cần có các chương trình phát triển lực lượng lao động ưu tiên lấp đầy khoảng trống kỹ năng đồng thời thúc đẩy sự đa dạng giới trong các vai trò lãnh đạo xây dựng xanh, nhằm tạo ra các giải pháp bao gồm và bền vững hơn cho môi trường đô thị.

[1] https://globalabc.org/sites/default/files/2025-03/Global-Status-Report-2024_2025.pdf

[2] https://globalabc.org/sites/default/files/2025-03/Global-Status-Report-2024_2025.pdf

[3] https://worldgbc.org/wp-content/uploads/2023/05/Circular-Built-Environment-Playbook-Report_Final.pdf

[4] https://globalabc.org/sites/default/files/2025-03/Global-Status-Report-2024_2025.pdf

[5] https://reports.weforum.org/docs/WEF_Reimagining_Real_Estate_2024.pdf

[6] https://www.interregeurope.eu/inertwaste/news-and-events/news/in-denmark-old-building-materials-must-be-used-again

[7] https://globalabc.org/sites/default/files/2025-03/Global-Status-Report-2024_2025.pdf

[8] https://www.ifc.org/en/insights-reports/2023/building-green-in-emerging-markets

[9] https://globalabc.org/sites/default/files/2025-03/Global-Status-Report-2024_2025.pdf

[10] https://orbi.uliege.be/bitstream/2268/316476/1/Rapport%20WalDeCoViet_R1_wastes%20production.pdf

[11] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38008831/

[12] https://nld.com.vn/bien-phe-thai-xay-dung-thanh-vat-lieu-huu-ich-196250918210701282.htm

[13] https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Xay-dung-Do-thi/Quyet-dinh-385-QD-BXD-2022-Ke-hoach-hanh-dong-nganh-Xay-dung-ung-pho-voi-bien-doi-khi-hau-513867.aspx

[14] https://www.weforum.org/stories/2024/04/japan-circular-built-environment/

[15] https://www.bpie.eu/wp-content/uploads/2024/06/Extended-Producer-Responsibility-in-Construction-June-2024.pdf

[16] https://gggi.org/viet-nam-and-gggi-launch-the-new-2024-2028-country-plan-for-green-growth-and-climate-actions/

[17] https://orbi.uliege.be/bitstream/2268/316476/1/Rapport%20WalDeCoViet_R1_wastes%20production.pdf

[18] https://en.monre.gov.vn/an-additional-34-million-usd-for-developing-ecoindustrial-parks-in-viet-nam-8482.htm

[19] https://globalabc.org/sites/default/files/2025-03/Global-Status-Report-2024_2025.pdf

[20] https://content.ellenmacarthurfoundation.org/m/3911fc04a84fcb05/original/Accelerating-the-circular-economy-through-commercial-deconstruction-and-reuse.pdf

[21] https://edgebuildings.com/wp-content/uploads/2022/02/ifcs-green-buildings-policy-pathways.pdf

Nguyễn Nhiều Lộc

FILI - 09:00:00 11/10/2025