Vocarimex chốt hủy đại chúng và rời sàn, KIDO sẵn sàng gom hết cổ phần

CTCP Chứng khoán VPS (VCK) công bố BCTC quý 3/2025 với lãi sau thuế hơn 1.1 ngàn tỷ đồng, tăng 72% so với cùng kỳ năm trước. Môi giới, cho vay và tái chính tiếp tục đóng góp phần lớn cho kết quả.

Cụ thể trong kỳ, mảng thế mạnh môi giới của Công ty đạt hơn 1.5 ngàn tỷ đồng doanh thu, gấp hơn 2 lần cùng kỳ năm trước. Sau khi trừ giá vốn, Công ty lãi gần 353 tỷ đồng từ mảng này, gấp hơn 3 lần cùng kỳ.

Cho vay của VPS đạt 706 tỷ đồng, tăng 56%; đầu tư tài sản tài chính nắm giữ đến ngày đáo hạn (HTM) đạt xấp xỉ 124 tỷ đồng, tăng 54%.

Trong khi đó, hoạt động tự doanh đi ngang với khoản lãi chưa đầy 266 tỷ đồng. Trong kỳ, VPS chịu áp lực từ chi phí quản lý tăng 39% lên 111 tỷ đồng.

Sau khi trừ các chi phí, Công ty lãi sau thuế hơn 1.1 ngàn tỷ đồng, tăng 72%. Lãi lũy kế 9 tháng đầu năm gần 2.6 ngàn tỷ đồng, tăng 52%.

Vừa qua, Công ty đưa kế hoạch kinh doanh mới cho năm 2025, với doanh thu thuần điều chỉnh từ 8.5 ngàn tỷ đồng lên 8.8 ngàn tỷ đồng; lãi trước thuế từ 3.5 ngàn tỷ đồng lên gần 4.4 ngàn tỷ đồng,; lãi sau thuế từ 2.8 ngàn tỷ đồng lên 3.5 ngàn tỷ đồng.

Như vậy, sau 9 tháng, Chứng khoán VPS thực hiện 73% kế hoạch lãi sau thuế mới.

Kết quả kinh doanh quý 3 và lũy kế 9 tháng năm 2025 của VPSĐvt: Tỷ đồng

Đáng chú ý, dù doanh thu môi giới cao hơn, nhưng thị phần của VPS lại suy giảm khi so sánh với cùng kỳ ở cả kênh cổ phiếu trên HOSE, HNX, UPCoM và kênh phái sinh. Điều này cho thấy sự cạnh tranh thị phần giai đoạn vừa qua trên thị trường là rất lớn.

Thị phần môi giới quý 3/2025 của VPSNguồn: VietstockFinance

Tại sự kiện roadshow IPO hôm 12/10, ông Nguyễn Lâm Dung - Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc VPS nhấn mạnh môi giới sẽ tiếp tục là trọng tâm phát triển của Công ty.

Kết thúc quý 3/2025, quy mô tài sản VPS gần 39.2 ngàn tỷ đồng, tăng 29% so với đầu năm. Cơ cấu tài sản nhiều sự xáo trộn, tiền và tương đương tiền tăng từ hơn 1.7 ngàn tỷ đồng lên gần 8.7 ngàn tỷ đồng; dư nợ cho vay từ gần 12.5 ngàn tỷ đồng lên hơn 22.7 ngàn tỷ đồng, phần lớn đến từ hoạt động margin và một lượng nhỏ ứng trước tiền bán chứng khoán.

Ngược lại, tài sản tài chính FVTPL giảm từ gần 8.1 ngàn tỷ đồng còn gần 3.7 ngàn tỷ đồng, chủ yếu đi vào kênh trái phiếu niêm yết và chưa niêm yết, công cụ thị trường tiền tệ; các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn từ gần 7.1 ngàn tỷ đồng còn xấp xỉ 3 ngàn tỷ đồng, toàn bộ là tiền gửi có kỳ hạn trên 3 tháng.

Về nguồn vốn, VPS vay nợ hơn 19.1 ngàn tỷ đồng, gần như toàn bộ ở kỳ hạn ngắn, tăng 4% so với đầu năm. Ngược lại, Công ty tăng mạnh vay nợ dài hạn thông qua phát hành trái phiếu gần 5 ngàn tỷ đồng.

Vốn góp chủ sở hữu cuối tháng 9 ở mức 5.7 ngàn tỷ đồng và đều do nhà đầu tư trong nước góp, tuy nhiên sẽ thay đổi lớn khi VPS chốt thực hiện 3 phương án tăng vốn, bao gồm phát hành 710 triệu cp thưởng (đã kết thúc vào ngày 10/10), IPO tối đa 202.31 triệu cp và chào bán 161.85 triệu cp riêng lẻ.

Theo đó, số lượng cổ phiếu tăng từ hơn 570 triệu cp lên hơn 1.64 tỷ cp, tương ứng vốn điều lệ tăng từ 5.7 ngàn tỷ đồng lên hơn 16.4 ngàn tỷ đồng, tức gấp gần 3 lần.

Với việc IPO, vừa qua Công ty thông báo mức giá chào bán tối thiểu dự kiến 60,000 đồng/cp. Dựa trên số cổ phiếu lưu hành sau đợt chào bán dự kiến hơn 1.48 tỷ cp, định giá VPS khoảng 3.4 tỷ USD (xét theo tỷ giá hiện hành).

Huy Khải

FILI - 12:05:37 15/10/2025

Sáng 08/10, Thị trường Chứng khoán Việt Nam đã chính thức được FTSE Russell công nhận là thị trường mới nổi. Ngày hiệu lực là 21/09/2026 sau khi có kết quả đánh giá vào tháng 3/2026 về việc liệu Việt Nam đã đạt đủ tiến triển trong việc tạo điều kiện cho các nhà môi giới toàn cầu tiếp cận thị trường hay chưa.

Đây là một thông tin tích cực với thị trường Việt Nam sau nhiều năm chờ đợi kể từ khi vào danh sách theo dõi năm 2018. Sau khi kết quả nâng hạng được công bố, nhiều ý kiến đánh giá đã được đưa ra.

Nâng hạng thị trường là thông tin tích cực

Trong chương trình livestream sáng 08/10 của Chứng khoán SSI, ông Phạm Lưu Hưng - Kinh tế trưởng, Giám đốc SSI Research, Trưởng ban đào tạo & Phát triển CTCP Chứng khoán SSI đánh giá việc ra quyết định nâng hạng của FTSE Russell đã giải tỏa rất nhiều các lo ngại từ phía nhà đầu tư.

Nâng hạng thể hiện rằng Việt Nam đã đạt được tất cả các tiêu chuẩn theo tiêu chuẩn thế giới rồi. Đây là một thông tin rất tốt. Việc cần phải đánh giá lại trong đợt tháng 3/2026 cũng là điểm hay vì giúp chúng ta nhận diện được những khó khăn để xử lý ngay từ bây giờ.

Chuyên gia SSI nhận định cột mốc nâng hạng là một thông tin mà thị trường đã chờ đợi trong rất nhiều năm và là một cột mốc rất tích cực đối với bước phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, hành trình thay đổi trong khoảng 1 đến 2 năm vừa qua từ phía cơ quan quản lý và thành viên thị trường mới là những thứ sẽ dần dần tác động trực tiếp đối với sức hấp dẫn của thị trường trong mắt nhà đầu tư tổ chức khối ngoại.

Theo báo cáo đánh giá của Chứng khoán PHS, sau khi được nâng hạng, niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài đối với thị trường vốn Việt Nam sẽ tăng lên, chi phí vốn và chi phí phát hành cổ phiếu mới sẽ giảm. Ngoài ra, thị trường vốn phát triển sẽ tạo điều kiện cho các công ty niêm yết và huy động vốn, mở rộng sản xuất kinh doanh, đóng góp vào tăng trưởng GDP của Việt Nam ở mức khoảng 8% và cao hơn trong kỷ nguyên kinh tế mới.

Thị trường bước sang giai đoạn phát triển mới sẽ khuyến khích các công ty niêm yết, từ đó giúp đa dạng “hàng hóa” cho thị trường, mở rộng quy mô thị trường vốn Việt Nam. Trên thực tế, có thể thấy sau giai đoạn dài trầm lắng, xu hướng IPO tại Việt Nam đã bắt đầu ấm trở lại với một loạt những cái tên lớn như TCBS, VPBS, F88 hay sắp tới đây là VPS, Highlands, Bách Hóa Xanh,…

Theo đó, thị trường vốn phát triển giúp doanh nghiệp giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng, đồng thời thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Dòng vốn nước ngoài chảy vào Việt Nam không chỉ hỗ trợ sản xuất, xuất khẩu, đẩy mạnh đầu tư hạ tầng mà còn hỗ trợ tỷ giá, điều mà nhà đầu tư nước ngoài luôn quan tâm khi đầu tư vào Việt Nam.

Dòng vốn nào sẽ chảy vào thị trường như thế nào?

Theo PHS, Việt Nam được kỳ vọng sẽ thu hút mạnh dòng vốn quốc tế sau khi được FTSE Russell nâng hạng lên nhóm thị trường mới nổi (Emerging Market). Việc nâng hạng giúp mở rộng khả năng tiếp cận của nhà đầu tư toàn cầu, đặc biệt là các quỹ ETF và quỹ tương hỗ đang theo dõi các chỉ số của FTSE. PHS ước tính dòng vốn từ các quỹ chủ động và bị động vào thị trường Việt Nam khoảng 5 tỷ USD.

Theo báo cáo mới nhất của FTSE Russell, hiện có khoảng 62 mã cổ phiếu đang nằm trong rổ chỉ số FTSE Vietnam All-Share, trong đó có 32 mã nằm trong FTSE Vietnam. Sau khi được nâng hạng, các cổ phiếu này sẽ được hưởng lợi đầu tiên. Tuy nhiên, để được các quỹ đầu tư thị trường mới nổi (EM funds) xem xét đầu tư, cổ phiếu phải đáp ứng một số tiêu chí nghiêm ngặt của FTSE Russell

Trong báo cáo cập nhật nhanh, Chứng khoán ACBS đánh giá đây là một thông tin tích cực đối với TTCK Việt Nam sau nhiều năm chờ đợi. ACBS cho rằng kỳ đánh giá tháng 3/2026 sẽ chỉ là yếu tố kỹ thuật. Mặc dù thời hạn hiệu lực tháng 9/2026 khiến dòng vốn ngoại tham gia vào TTCK Việt Nam có thể bị đẩy lùi so với kỳ vọng ban đầu khoảng 6 tháng.

Sau khi được nâng hạng lên Thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE, TTCK Việt Nam có thể thu hút 2 dòng vốn:

Thứ nhất là dòng vốn thụ động tự động phân bổ tại ngày hiệu lực. Các quỹ ETF toàn cầu như FTSE Emerging Markets ETF, iShares Core MSCIEM ETF, hay Vanguard FTSE EM ETF sẽ tự động phân bổ cho Việt Nam theo tỷ trọng trong rổ thị trường mới nổi. Ước tính từ 600 triệu USD đến 1.5 tỷ USD. Tuy nhiên, thời điểm hiệu lực để TTCK Việt Nam chính thức được tính vào ETF là tháng 9/2026.

Cổ phiếu được hưởng lợi trực tiếp là nhóm bluechip có room ngoại lớn, thanh khoản cao.

Dòng vốn còn lại có tiềm năng lớn hơn từ dòng vốn chủ động. Dòng vốn này có tính ổn định và dài hạn hơn, tập trung vào các doanh nghiệp có triển vọng KQKD tích cực, thông tin minh bạch, quản trị tốt. Khẩu vị ưa thích của các quỹ đầu tư chủ động thường là nhóm cổ phiếu ngân hàng, tiêu dùng bán lẻ, hạ tầng, công nghệ....

Các quỹ đầu tư chủ động có thể giải ngân từ 3 đến 7 tỷ USD. Các quỹ chủ động có thể bắt đầu giải ngân ngay sau khi có thông tin nâng hạng hoặc sau khi có kết quả rà soát vào tháng 3/2026.

Tuy nhiên, hành động của các quỹ đầu tư chủ động phụ thuộc nhiều vào bức tranh vĩ mô của Việt Nam. Trong đó, các yếu tố quan trọng nhất là khả năng tăng trưởng GDP trong những năm tới, tốc độ mất giá của VND, nền định giá của VN-Index nói chung và các cổ phiếu nói riêng sẽ là những yếu tố chính tác động tới quyết định đầu tư của các quỹ chủ động. Phân loại thị trường mới nổi chỉ là điều kiện cần đầu tiên giúp TTCK Việt Nam bước qua ngưỡng cửa của thị trường vốn tiềm năng này.

Sau nâng hạng FTSE là gì?

ABCS nhận định bước tiếp theo của Việt Nam sau khi được nâng hạng lên thị trường mới nổi của FTSE sẽ là nâng hạng lên thị trường mới nổi theo phân loại của MSCI.

Hiện tại, Việt Nam vẫn chưa nằm trong danh sách theo dõi của MSCI Emerging. Xét về các tiêu chí để nâng hạng đối với MSCI, Việt Nam mới chỉ đáp ứng hơn nửa số lượng tiêu chí (vốn nghiêm ngặt hơn so với FTSE). Trong kịch bản tốt nhất, ngay cả khi MSCI đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi trong đợt phân loại kế tiếp vào tháng 6/2026, thì mục tiêu nâng hạng khả thi nhất sẽ là từ 2028-2030.

Trong khi đó, PHS đánh giá thị trường vốn Việt Nam còn đối mặt với một số thách thức phải kể đến như năng lực tài chính hạn chế của các công ty chứng khoán trong mô hình giao dịch không ký quỹ trước (Non Pre-Funding), hệ thống xử lý giao dịch thất bại chưa hoàn thiện, áp lực tỷ giá khiến dòng vốn ngoại rút ròng mạnh. Ngoài ra, sự bất ổn xoay quanh kinh tế - chính trị toàn cầu và sự cạnh tranh dòng vốn trong khu vực tại các thị trường lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan, có thể làm giảm sức hút của Việt Nam trong ngắn hạn.

Trước mắt, Việt Nam sẽ phải xem xét về vấn đề liên quan đến tiêu chí môi giới toàn cầu.

Kinh tế trưởng SSI cho rằng việc giải quyết được vấn đề này là điểm rất quan trọng. Đây sẽ là đầu mối để thu hút thêm rất nhiều các nhà đầu tư nước ngoài lớn có thể mở tài khoản và giao dịch ở Việt Nam. Các nhà đầu tư nước ngoài mong muốn có những cơ chế thoáng hơn để họ có thể thực hiện các lệnh giao dịch từ phía các môi giới toàn cầu. Việc giải quyết vấn đề này được đánh giá là không phải là câu chuyện quá khó và có thể chỉ mất khoảng 2 tháng để sửa đổi các thông tư liên quan.

Khi số lượng nhà đầu tư nước ngoài lớn có thể giao dịch ở Việt Nam một cách dễ dàng thông qua nhà môi giới toàn cầu, thị trường có thể kỳ vọng một dòng vốn lớn hơn từ những nhà đầu tư ngoại chưa xuất hiện hoặc chưa mở tài khoản. Một chỉ số để theo dõi sự thay đổi sau khi giải quyết các vấn đề là số lượng tài khoản mở mới của nhà đầu tư nước ngoài.

Mặt khác, sự hấp dẫn khác của Việt Nam đến từ danh sách cổ phiếu, câu chuyện tăng trưởng. Hoạt động đẩy mạnh IPO, niêm yết mới sẽ giúp tăng cường sự quan tâm của nhà đầu tư nước ngoài. Do đó, để tăng được độ sâu của thị trường (ngoài câu chuyện nâng hạng), thị trường còn phải đẩy mạnh các hoạt động này.

Chí Kiên

FILI - 09:52:46 08/10/2025

CTCP Chứng khoán VPS công bố BCTC quý 2/2025 với lãi sau thuế hơn 702 tỷ đồng, tăng 35% so với cùng kỳ năm trước, các mảng trọng yếu đều tăng trưởng.

Trong kỳ, một trong những hoạt động tăng trưởng doanh thu mạnh mẽ nhất là đầu tư tài sản nắm giữ đến ngày đáo hạn (HTM), với mức tăng 115%, đạt 145 tỷ đồng.

Hoạt động cho vay ghi nhận doanh thu tăng trưởng 16%, đạt gần 530 tỷ đồng. Bên cạnh đó, dù doanh thu mảng môi giới suy giảm 16%, nhưng nhờ tiết giảm đến 20% chi phí, qua đó lợi nhuận vẫn tăng 9%, đạt hơn 124 tỷ đồng.

Điều đáng nói là doanh thu môi giới đi xuống phản ánh diễn biến suy giảm thị phần môi giới của VPS trong suốt giai đoạn gần đây. Trong quý 2, Công ty lần lượt ghi nhận thị phần 15.37% trên HOSE, 18.82% trên HNX, 16.57% trên UPCoM và 46.39% trên thị trường phái sinh.

Thị phần môi giới VPS liên tiếp sụt giảmNguồn: VietstockFinance

Hoạt động tự doanh hiệu quả, với lãi từ tài sản tài chính ghi nhận thông qua lãi/lỗ (FVTPL) tăng 9%, trong khi phần lỗ giảm 6% và chi phí tự doanh giảm 38%. Qua đó, mảng tự doanh mang về cho VPS 228 tỷ đồng lợi nhuận, tăng 16%.

Trên bảng tình hình biến động giá thị trường các tài sản tài chính FVTPL, phần chênh lệch đánh giá tăng chủ yếu đến từ kênh trái phiếu niêm yết, còn lại từ cổ phiếu niêm yết. Trong khi phần chênh lệch đánh giá giảm không đáng kể.

Bảng tình hình biến động giá trị thị trường quý 2/2025Nguồn: BCTC quý 2/2025 của VPS

Về hoạt động tài chính, dù vẫn lỗ gần 53 tỷ đồng trong quý 2 vừa qua, nhưng đã thấp hơn đáng kể mức lỗ hơn 100 tỷ đồng ở cùng kỳ năm trước.

Các kết quả mang màu sắc tích cực này giúp VPS tăng trưởng 35% lãi trước và sau thuế, lần lượt đạt 878 tỷ đồng và hơn 702 tỷ đồng. Qua đó thúc đẩy mức lãi lũy kế nửa đầu năm lên hơn 1,797 tỷ đồng trước thuế và gần 1,438 tỷ đồng sau thuế, tăng 40% so với kết quả nửa đầu năm 2024.

Năm 2025, VPS đặt mục tiêu lãi trước thuế 3,500 tỷ đồng. Như vậy, với hơn 1,797 tỷ đồng đem về trong nửa đầu năm, Công ty đã thực hiện 51% kế hoạch cả năm.

Kết quả kinh doanh quý 2 và lũy kế nửa đầu năm 2025 của VPSĐvt: Tỷ đồng

Kết thúc quý 2/2025, VPS ghi nhận quy mô tài sản hơn 32.1 ngàn tỷ đồng, tăng 6% so với đầu năm. Cơ cấu tài sản ghi nhận nhiều sự xáo trộn, khi tiền và tương đương tiền tăng từ hơn 1.7 ngàn tỷ đồng lên gần 5.2 ngàn tỷ đồng; dư nợ cho vay từ gần 12.5 ngàn tỷ đồng lên hơn 17.4 ngàn tỷ đồng, phần lớn đến từ hoạt động margin và một lượng nhỏ ứng trước tiền bán chứng khoán.

Ở chiều ngược lại, quy mô tài sản tài chính FVTPL giảm từ gần 8.1 ngàn tỷ đồng còn hơn 2.5 ngàn tỷ đồng, chủ yếu đi vào kênh trái phiếu niêm yết và chưa niêm yết, công cụ thị trường tiền tệ; các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn từ gần 7.1 ngàn tỷ đồng còn 6 ngàn tỷ đồng, toàn bộ là tiền gửi có kỳ hạn trên 3 tháng.

Về nguồn vốn, VPS vay nợ hơn 13.5 ngàn tỷ đồng, gần như toàn bộ ở kỳ hạn ngắn, giảm đến 26% so với đầu năm. Ngược lại, Công ty tăng mạnh vay nợ dài hạn thông qua phát hành trái phiếu gần 5,000 tỷ đồng.

Huy Khải

FILI - 10:11:44 19/07/2025

Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) vừa công bố về kết quả thị phần phái sinh quý 2 và 6 tháng đầu năm 2025. Top 10 công ty dẫn đầu đang nắm hơn 94% thị phần môi giới ở thị trường này.

Top 10 thị phần môi giới phái sinh quý 2/2025

Vị trí dẫn đầu vẫn thuộc về Chứng khoán VPS, tuy nhiên, thị phần đã thu hẹp đáng kể từ 50.64% của quý trước về còn 46.39%. Đây là lần đầu tiên thị phần của VPS xuống dưới mức 50% trong vòng hơn 5 năm trở lại đây (từ 2020 tới nay).

Giữ vị trí nhì bảng, Chứng khoán DNSE đang liên tục mở rộng thị phần. So với quý 1, thị phần của DNSE tăng thêm gần 1 điểm %, từ 16.72% lên 17.62%.

Chứng khoán TP.HCM (HSC) vươn lên một bậc để giữ vị trí thứ 3 trong quý 2. Thị phần của HSC cũng tăng từ 5.5% lên 6.11%. Ngược lại, Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) rớt một bậc về hạng 4 dù thị phần vẫn tăng từ 5.52% lên 5.76%.

Ở nhóm theo sau, Chứng khoán MB (MBS) và Chứng khoán SSI lần lượt xếp hạng 5 và 6 với thị phần 4.98% và 3.6%.

Chứng khoán VNDIRECT vượt qua Chứng khoán Phú Hưng (PHS) để từ hạng 8 leo lên hạng 7. Ngược lại, với thị phần giảm từ 2.53% còn 2.36%, PHS lùi về hạng 8.

Trong nửa đầu năm 2025, VPS và DNSE là hai đơn vị nắm giữ thị phần môi giới phái sinh lớn nhất, lần lượt đạt 47.71% và 17.33%.

Đông Tư

FILI - 15:00:38 07/07/2025

Ngành dệt may Việt Nam đang đối mặt với áp lực chuyển đổi mạnh mẽ từ yêu cầu phát triển bền vững và cam kết giảm phát thải carbon toàn cầu. Với tổng kim ngạch xuất khẩu trong năm 2024 đạt khoảng 44 tỷ USD, tăng 11.3% so với năm 2023 và vị thế là quốc gia xuất khẩu dệt may lớn thứ ba thế giới, ngành này đóng góp tới 16% GDP quốc gia và tạo việc làm cho khoảng 12% lực lượng lao động công nghiệp.

Tỷ đồng

Tuy nhiên, bên cạnh những thành công về mặt kinh tế cũng đi kèm song song với chi phí môi trường khổng lồ. Việt Nam cam kết đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050 và giảm phát thải khí nhà kính ít nhất 8% vào năm 2030[1], việc chuyển đổi ngành dệt may theo mô hình kinh tế tuần hoàn không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc để duy trì tính cạnh tranh và phát triển bền vững.

Bức tranh toàn cảnh ngành dệt may Việt Nam

Ngành dệt may Việt Nam hiện đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia với khoảng 7,000 doanh nghiệp có từ 10 lao động trở lên và tổng cộng khoảng 3.4 triệu lao động.

Sự phát triển mạnh mẽ này đi kèm với những tác động môi trường đáng báo động. Theo Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS), ngành dệt may của Việt Nam phát thải khoảng 5 triệu tấn CO2 mỗi năm. Con số này đặt Việt Nam trong nhóm các quốc gia có mức phát thải cao từ ngành dệt may, đặc biệt khi so với quy mô sản xuất. Các quy trình xử lý ướt hàng dệt may (sợi, vải và hàng may) sử dụng rất nhiều tài nguyên nước cho các khâu giặt, giũ, tiền xử lý, nhuộm và hoàn tất sau xử lý[2].

Theo nghiên cứu của PGS.TS Nguyễn Đình Thọ (Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường) và Lê Thị Lan (Bộ Tài nguyên và Môi trường), ngành dệt may toàn cầu tiêu thụ khoảng 93 tỷ m3 nước mỗi năm, đủ để cung cấp nước sinh hoạt cho 5 triệu người . Mức tiêu thụ nước của ngành dệt may chiếm tới gần 4% tổng lượng nước ngọt khai thác trên toàn cầu, cho thấy quy mô tiêu thụ tài nguyên nước của ngành rất lớn[3]. Trong bối cảnh nguồn nước sạch ngày càng khan hiếm, việc giảm thiểu lượng nước sử dụng trong sản xuất dệt may vừa là thách thức lớn vừa là yêu cầu cấp thiết để hướng tới phát triển bền vững và bảo vệ môi trường toàn cầu.

Theo báo cáo về Tái chế chất thải dệt may trước khi tiêu dùng tại Việt Nam được thực hiện bởi Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ), ngành dệt may của Việt Nam tạo ra khoảng 250,000 tấn chất thải hằng năm trước khi đến tay người tiêu dùng, con số này chưa bao gồm chất thải đến từ giày dép và sản xuất trong nước. Hiện tại, khoảng 60% chất thải này được phân loại, xử lý sơ bộ và sau đó tái chế thông qua các quy trình cơ học và nhiệt cơ cơ bản. Phần lớn số đó được tái chế thành các sản phẩm có chất lượng thấp hơn (gọi là tái chế giảm chất lượng). Còn lại 40% chất thải được đưa đến các nhà máy chuyển đổi chất thải thành năng lượng hoặc các phương pháp xử lý khác[4].

Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề, ngành dệt may Việt Nam đã đặt ra mục tiêu giảm tiêu thụ năng lượng 15% và tiêu thụ nước 20%. Điều này phù hợp với Luật Bảo vệ môi trường có hiệu lực từ đầu năm 2022, trong đó quy định kiểm tra nghiêm ngặt đối với các nhà máy tiêu thụ năng lượng lớn. Đồng thời, các thương hiệu cũng bắt đầu yêu cầu các đối tác sản xuất phải tuân thủ các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG)[5].

Chính phủ Việt Nam cũng đã ban hành Quyết định 1643/QD-TTg ngày 29/12/2023 phê duyệt Chiến lược phát triển ngành Dệt May, Da Giầy Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035[6]. Theo chiến lược này, ngành dệt may sẽ phát triển hiệu quả và bền vững bằng cách áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, hoàn thiện chuỗi giá trị sản xuất trong nước, tham gia hiệu quả chuỗi giá trị toàn cầu, phát triển một số thương hiệu khu vực và thế giới vào năm 2035.

Kinh tế tuần hoàn trong ngành dệt may

Mô hình kinh tế tuần hoàn đại diện cho sự chuyển đổi từ mô hình kinh tế truyền thống "khai thác – sản xuất – tiêu dùng – thải bỏ" sang mô hình hướng tới việc tái sử dụng, tái chế và phục hồi nguyên liệu trong chu trình sản xuất và tiêu dùng, giúp kéo dài vòng đời sản phẩm và nguồn tài nguyên.

Theo Quỹ Ellen MacArthur, kinh tế tuần hoàn cho ngành dệt may cung cấp một cách tiếp cận bền vững, tái tạo để giảm thiểu chất thải và tác động môi trường, nhấn mạnh việc thiết kế, sản xuất, sử dụng dệt may để thúc đẩy độ bền, tái sử dụng, tái chế và xử lý có trách nhiệm[7].

Việc chuyển đổi theo hướng các mô hình kinh doanh dệt may tuần hoàn có thể tạo ra 700 tỷ USD giá trị kinh tế vào năm 2030 trên toàn cầu, trong khi mỗi 1% tăng thị phần của các mô hình kinh doanh tuần hoàn có khả năng giảm 13 triệu tấn CO2 tương đương[8]. Đây là cơ hội để Việt Nam giảm thiểu tác động môi trường và tăng cường tính cạnh tranh, tạo ra giá trị gia tăng cho ngành.

Mô hình kinh tế tuần hoàn trong ngành dệt may đang được thúc đẩy mạnh mẽ trên toàn cầu, đặc biệt tại các thị trường nhập khẩu chính của Việt Nam. Liên minh châu Âu (EU) đã thông qua Chiến lược Dệt may Bền vững và Tuần hoàn vào tháng 3/2022, chuyển đổi cách sản xuất và tiêu dùng dệt may[9]. Chiến lược EU tập trung vào ba trụ cột chính: chuyển đổi mô hình tiêu dùng, cải thiện thực hành sản xuất và đầu tư cơ sở hạ tầng[10].

EU đã đưa ra quy định về Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) đối với các sản phẩm dệt may, được áp dụng từ năm 2025[11]. Điều này có nghĩa các nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm thu hồi và xử lý sản phẩm sau khi người tiêu dùng ngừng sử dụng.

Kinh nghiệm từ Bangladesh từ chương trình “Hợp tác vì ngành dệt may sạch hơn” do IFC dẫn dắt đã giúp hơn 450 nhà máy dệt may giảm 35 tỷ lít tiêu thụ nước ngọt và cắt giảm 29 tỷ lít nước thải hàng năm ra môi trường. Chương trình này cũng giúp tiết kiệm 3.8 triệu megawatt giờ năng lượng mỗi năm và giảm 723,617 tấn phát thải carbon hàng năm, tương đương việc loại bỏ gần 160,000 chiếc ô tô khỏi đường phố mỗi năm[12].

Tại Việt Nam, Chương trình Cải thiện Việt Nam (VIP) của IFC đã hỗ trợ 82 nhà máy dệt may, may mặc và giày dép đầu tư 37 triệu USD vào các biện pháp hiệu quả tài nguyên, giúp họ tiết kiệm 30 triệu USD chi phí vận hành nước, hóa chất và năng lượng hàng năm. Ngoài ra, các nhà máy này đã cùng nhau tiết kiệm được 4 triệu m3 nước và giảm 303,000 tấn phát thải khí nhà kính hàng năm[13].

Áp lực tăng cường tái chế và giảm phát thải theo yêu cầu quốc tế

Việt Nam đang đối mặt với khoảng cách đáng kể so với các tiêu chuẩn quốc tế về kinh tế tuần hoàn trong ngành dệt may. Hiện tại, chỉ khoảng 60% chất thải dệt may được tái chế, chủ yếu thông qua tái chế cơ học cơ bản, tạo ra các sản phẩm chất lượng thấp hơn.

Hệ thống tái chế dệt may của Việt Nam gồm hơn 200 cơ sở chất thải, bao gồm các nhà thu gom, tập hợp, tiền xử lý và tái chế. Tuy nhiên, mạng lưới này rất phân mảnh và thiếu minh bạch, làm phức tạp quá trình truy xuất nguồn gốc chất thải và quy trình thẩm định. Nhiều cơ sở xử lý chất thải thường xuyên đối mặt với các vấn đề tuân thủ, với những lo ngại đáng chú ý về sức khỏe và an toàn nghề nghiệp[14].

Với EU, phần lớn các nhà sản xuất Việt Nam trong chuỗi cung ứng dệt may đang nhận được các yêu cầu xanh từ các thương hiệu lớn, như trách nhiệm xã hội và môi trường cũng như giảm phát thải carbon. Vào đầu tháng 4/2022, Ủy ban châu Âu (EC) yêu cầu hàng may mặc tại EU phải bền, có thể tái sử dụng, có thể sửa chữa. Để đạt được tiêu chuẩn này, các nhà sản xuất phải sử dụng sợi tái chế, không chứa chất độc hại, thân thiện với môi trường. Ngoài ra, khi hàng dệt may không còn sử dụng được nữa, các nhà sản xuất có trách nhiệm thu hồi và tái chế, hạn chế tối đa việc đốt và chôn lấp. Tất cả thông tin liên quan đến tính bền vững của sản phẩm phải được các nhà sản xuất cung cấp minh bạch cho người tiêu dùng thông qua hộ chiếu sản phẩm kỹ thuật số (DPP)[15].

Cơ hội và thách thức trong việc giảm thiểu tác động môi trường

Sự hợp tác chặt chẽ giữa các doanh nghiệp trong nước với các tổ chức quốc tế như Tổ chức Sáng kiến Thương mại Bền vững (IDH) đã tạo ra tiền đề quan trọng để áp dụng, nhân rộng các mô hình sản xuất bền vững, thúc đẩy chứng nhận và dán nhãn sinh thái đối với các sản phẩm dệt may da giày. Điều này giúp nâng cao uy tín thương hiệu, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường toàn cầu[16].

Bên cạnh đó, xu hướng chuyển dịch sang sử dụng nguyên liệu thân thiện với môi trường đang ngày càng rõ nét. Ví dụ, nhu cầu tiêu thụ vải dệt thoi từ sợi tơ tằm đã tăng gấp 9 lần trong quý 4/2023 so với cùng kỳ năm 2022, thể hiện sự quan tâm và đầu tư mạnh mẽ vào các vật liệu bền vững[17]. Những dự án như “Xanh hóa ngành dệt may” do WWF Việt Nam phối hợp với VITAS và sự hỗ trợ tài chính từ HSBC, Cơ quan Phát triển và Hợp tác Thụy Sĩ, và Tommy Hilfiger đã triển khai góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên nước và năng lượng, đồng thời hướng tới tăng cường quản lý lưu vực sông Mekong – một trong những nguồn tài nguyên quan trọng của Việt Nam[18].

Dù có nhiều cơ hội, ngành dệt may Việt Nam vẫn phải đối mặt với không ít thách thức trong quá trình chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn, giảm thiểu tác động môi trường. Trước hết, quy trình sản xuất dệt may vốn phức tạp với nhiều công đoạn khác nhau, sử dụng đa dạng loại hóa chất để tạo màu sắc và tính năng sản phẩm, dẫn đến nguy cơ phát sinh nhiều loại chất thải nguy hại.

Các hóa chất trong nhuộm và xử lý vải, như thuốc nhuộm azo, chất làm mềm, chất khử mùi, các hợp chất chứa kim loại nặng, có thể gây ô nhiễm nguồn nước và đất nếu không được xử lý đúng cách. Ngoài ra, khí thải hữu cơ dễ bay hơi (VOC) phát sinh khi sản xuất ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người lao động, môi trường.

Đặc biệt, nước thải công nghiệp chứa nhiều chất ô nhiễm nếu không được xử lý đạt chuẩn sẽ gây ra hiện tượng phú dưỡng, làm suy thoái hệ sinh thái thủy sinh, ảnh hưởng lâu dài đến sự cân bằng sinh thái, nguồn lợi thủy sản. Thêm vào đó, việc thiếu đồng bộ, phân mảnh trong hệ thống tái chế chất thải dệt may tại Việt Nam; cùng với các vấn đề về tuân thủ quy định, an toàn nghề nghiệp, đặt ra nhiều khó khăn trong việc triển khai các giải pháp bền vững một cách hiệu quả và bền lâu.

[1] https://betterwork.org/greening-viet-nams-textile-and-garment-sector-a-high-stakes-challenge/

[2] https://vov2.vov.vn/doi-song-xa-hoi/5-trieu-tan-co2-moi-nam-va-thach-thuc-moi-truong-trong-nganh-det-may-da-giay-51155

[3] https://vneconomy.vn/xanh-hoa-nganh-det-may-co-hoi-doanh-nghiep-nang-cao-canh-tranh-xuat-khau.htm

[4] https://www.giz.de/de/downloads/giz2025-en-ecosystem-mapping.pdf

[5] https://betterwork.org/greening-viet-nams-textile-and-garment-sector-a-high-stakes-challenge/

[6] https://datafiles.chinhphu.vn/cpp/files/vbpq/2022/12/1643ttg.signed.pdf

[7] https://www.ellenmacarthurfoundation.org/a-new-textiles-economy

[8] https://circulareconomy.europa.eu/platform/sites/default/files/2023-12/Full%20Report%20-%20UNEP%20Sustainability%20and%20Circularity%20in%20the%20Textile%20Value%20Chain%20A%20Global%20Roadmap_0.pdf

[9] https://www.dodspoliticalintelligence.com/wp-content/uploads/2024/07/Dods-Political-Intelligence-Strategy-for-Sustainable-and-Circular-Textiles.pdf

[10] https://www.unep.org/resources/publication/sustainability-and-circularity-textile-value-chain-global-roadmap

[11] https://cebid.vn/nganh-det-may-no-luc-giam-phat-thai/

[12] https://www.apparelviews.com/ifc-led-pact-programme-drives-sustainable-transformation-in-bangladesh-textile-industry/

[13] https://www.ifc.org/en/pressroom/2019/ifc-helps-apparel-and-textile-suppliers-in-vietnam-save-30-million-a-year-through-resource-efficiency-measures

[14] https://www.giz.de/de/downloads/giz2025-en-ecosystem-mapping.pdf

[15] https://www.hkbav.org/-greening-textile-and-garment-for-sustainable-development_news21850

[16] https://vov2.vov.vn/doi-song-xa-hoi/5-trieu-tan-co2-moi-nam-va-thach-thuc-moi-truong-trong-nganh-det-may-da-giay-51155

[17] https://viracresearch.com/so-lieu-thong-ke-nganh-det-may-viet-nam-2023/

[18] https://vietnam.panda.org/?366522%2FGuidelines-for-Greening-the-Textile-Sector-in-Viet-Nam

Phạm Hoàng Phúc

FILI - 13:12:17 17/06/2025